دیورتیکولیت یک التهاب فعال در بخش هایی از روده بزرگه که با درد شکمی، تب، اختلال در دفع و گاهی عوارض شدید همراه هست. این بیماری نه کمیابه، نه بی اهمیت. هر روز افراد بیشتری و درگیر میکنه که تعداد زیادی شون، در اثر تشخیص دیرهنگام یا درمان ناقص، ناچار به بستری، جراحی یا تحمل دردهای مزمن میشن.
کولون سیگموئید: موقعیت، ساختار و اهمیت آن
کولون سیگموئید در پایین ترین بخش روده بزرگ، درست قبل از راست روده (رکتوم) قرار داره. این ناحیه نقش مهمی در ذخیره مدفوع قبل دفع رو ایفا میکنه. کولون سیگموئید بخاطر فشار بالایی که هنگام دفع مدفوع متحمل میشه، مستعد تشکیل دیورتیکول ها (کیسه های کوچک و برآمده در دیواره روده) هست.
دیورتیکول ها معمولا در نقاط ضعیف دیواره روده، به ویژه در کولون سیگموئید شکل میگیره. این کیسه ها در حالت عادی بی ضرره و به این وضعیت دیورتیکولوز گفته میشه و زمانی که این کیسه ها ملتهب و عفونی میشن، بیماری دیورتیکولیت رخ میده. بخاطر شیوع بالا دیورتیکول ها در کولون سیگموئید، این ناحیه شایع ترین محل بروز دیورتیکولیت هست.
علائم دیورتیکولیت: نشانه‌های هشدار دهنده التهاب روده بزرگ
۷ نشانه شایع بیماری دیورتیکولیت:
- درد شکم: احساس درد در سمت چپ پایین شکم (ناحیه کولون سیگموئید)
- تب و لرز: افزایش دمای بدن به دلیل التهاب یا عفونت دیورتیکول ها
- تغییر در عادات روده ای: از علائم رایج، یبوست یا اسهال به همراه درد
- احساس تهوع و استفراغ
- خونریزی مقعدی: خون به رنگ قرمز روشن در مدفوع به دلیل خونریزی دیورتیکول ها
- نفخ و گاز معده: احساس پری یا ورم شکم
- حساسیت به لمس شکم: دردناک بودن ناحیه هنگام لمس
درمان دیورتیکولیت: راهکارهای علمی و مؤثر برای بهبودی قطعی
درمان دیورتیکولیت به شدت بیماری و وضعیت بیمار بستگی داره. بهطور کلی، روش های درمانی به دو دسته غیرجراحی و جراحی تقسیم میشن:
درمان بدون جراحی:
برای موارد خفیف دیورتیکولیت، درمان‌های غیر جراحی زیر موثره.
- آنتی بیوتیک ها: در صورت وجود عفونت، پزشک متخصص آنتی بیوتیک های خوراکی یا تزریق داخل وریدی تجویز میکنه.
- ملین های طبیعی برای کاهش یبوست: ملین حجیم کننده مانند پسیلیوم
- رژیم مایعات: در مرحله حاد بیماری، رژیم غذایی مایع شفاف (مانند آبگوشت، آبمیوه بدون پالم، ژلاتین) به روده فرصت استراحت و بهبودی میده.
- مسکن : تجویز استامینوفن توسط پزشک متخصص برای مدیریت درد
درمان به روش جراحی:
در موارد شدید یا عارضه دار مانند آبسه، فیستول، انسداد روده یا سوراخ شدن روده نیاز به جراحی هست. روش های جراحی شامل:
- کولکتومی: برداشتن بخشی از روده بزرگ که دیورتیکول های ملتهب در آن قرار دارن.
- کولوستومی: در موارد حاد، جراح با ایجاد یک استوما (سوراخ در دیواره شکم) مدفوع رو به صورت موقتی به کیسه ای خارج از بدن هدایت میکنه.
- لاپاراسکوپی: روش کم تهاجمی که با برش های کوچک انجام میشه و دوره نقاهت کوتاهی داره.
بهترین رژیم غذایی برای مبتلایان به دیورتیکولیت
رژیم غذایی در فاز حاد دیورتیکولیت:
- مایعات شفاف: آب، آبگوشت، چای بدون کافئین، آبمیوه بدون تفاله
- غذاهای کم فیبر: موز رسیده، برنج سفید و سیب زمینی پخته آب پز
رژیم غذایی بلندمدت:
- میوه ها: موز، سیب با پوست، گلابی، انواع توت
- سبزیجات: هویج، بروکلی، کلم پیچ
- غلات کامل: جو دو سر، نان جو و سبوس دار، برنج قهوه ای
- حبوبات: لوبیا، عدس، نخود کاملا پخته
غذاهای ممنوعه:
- مصرف بیش از حد گوشت قرمز و چرب
- غذاهای فرآوری شده مثل فست فود، چیپس و شیرینی جات و …
- نوشیدنی های کافئین دار مثل قهوه و نوشابه و …
داروهای موثر برای کنترل علائم دیورتیکولیت
- آنتی بیوتیک ها: درمان عفونت با مترونیدازول یا سیپروفلوکساسین
- داروهای ضد التهاب: کاهش التهاب مزمن با مزالازین
- ملین ها: جلوگیری از یبوست و کاهش فشار بر دیواره روده
- پروبیوتیک ها: بهبود تعادل باکتری های روده و کاهش التهاب
عمل کولکتومی در دیورتیکولیت مقاوم به درمان
ضرورت انجام جراحی در شرایط خاص:
- چندین حمله دیورتیکولیت عودکننده
- عوارضی مانند آبسه، فیستول، سوراخ شدن روده یا انسداد
- دیورتیکولیت شدید که به درمان دارویی پاسخ نمیده.
انواع جراحی:
- کولکتومی اولیه: برداشتن بخش آسیب دیده روده و اتصال مجدد قسمت های سالم
- کولوستومی: ایجاد استوما موقتی (سوراخ مصنوعی روی شکم برای خروج مدفوع یا ادرار)
- لاپاراسکوپی: روش کم‌تهاجمی با برش‌های کوچک
خطرات و عوارض احتمالی دیورتیکولیت
عدم درمان دیورتیکولیت منجر به عوارض جدی زیر میشه:
- آبسه: تجمع چرک در اطراف دیورتیکول ملتهب
- فیستول: ارتباط غیرطبیعی بین روده و سایر اندام ها
- سوراخ شدن روده و تبدیل شدن به پریتونیت (التهاب صفاق)
- انسداد روده: بخاطر التهاب یا بافت اسکار
- سپسیس: گسترش عفونت شدید به جریان خون
- خونریزی شدید: خونریزی بخاطر دیورتیکول ها
بهترین روش‌های پیشگیری از دیورتیکولیت
- کاهش مصرف گوشت قرمز و چرب
- اجتناب از استعمال سیگار و دخانیات
- مدیریت وزن و جلوگیری از چاقی
- رعایت رژیم غذایی پرفیبر
- نوشیدن ۸ لیوان آب در روز برای جلوگیری از یبوست
سوالات متداول درباره دیورتیکولیت
- آیا دیورتیکولیت به سرطان منجر میشه؟
خیر، دیورتیکولیت بهطور مستقیم با سرطان کولون مرتبط نیست. با این حال، کولونوسکوپی برای رد احتمال سرطان توصیه میشه.
- آیا دیورتیکولیت ارثی است؟
عوامل ژنتیکی در دیورتیکولیت نقش داره، اما سبک زندگی و رژیم غذایی تاثیر بیشتری دارن. آیا دیورتیکولیت مجدد عود میکنه؟
بله، در برخی بیماران حملات مکرر رخ میده. در صورت عودهای مکرر، جراحی پیشنهاد میشه.- آیا دیورتیکولیت با اسهال یا یبوست همراه است؟
یبوست شایعتر هست؛ برخی بیماران نیز اسهال متناوب یا ترکیبی از هر دو رو تجربه میکنن.
