توده یا برآمدگی عفونی دردناک در نزدیکی مقعد از اصلی ترین نشانه های آبسه مقعدی هست. این مشکل باعث درد شدید، التهاب و ترشح چرک میشه و بسیاری از افراد آن را با جوش یا بواسیر اشتباه میگیرن. عدم درمان به موقع آبسه باعث گسترش عفونت و فیستول مقعدی میشه.
کیست مقعد (آبسه مقعدی)؛ عفونت شایع و دردناک
آبسه مقعدی یا کیست مقعد یک توده عفونی و دردناک در اطراف مقعد هست که بخاطر عفونت غدد مقعدی ایجاد میشه. این عفونت باعث درد شدید، التهاب، تورم و تجمع چرک میشه و در صورت گسترش عفونت به بیماری فیستول مقعدی تبدیل میشه.
چرا آبسه مقعدی بوجود میاد؟ 5 علت رایج
آبسه مقعدی معمولا ناشی از عفونت های باکتریایی هست که در اطراف مقعد ایجاد میشه. مهم ترین دلایل بروز این عارضه:
- عفونت های باکتریایی: باکتری ها به داخل غدد مقعد نفوذ میکنن و باعث التهاب و تجمع چرک میشن.
- انسداد غدد مقعدی: با بسته شدن دهانه غدد اطراف مقعد، ترشحات گیر میکنن؛ این محل مناسب رشد باکتری هاست. با رشد باکتری ها، چرک تولید میشه و واکنش بدن نسبت به این اتفاق تشکیل آبسه مقعدی هست.
- ضعف سیستم ایمنی: افرادی که بیماری های مثل دیابت و یا کرون دارن یا سیستم ایمنی شون ضعیفه، در معرض این بیماری هستن چون بدنشون نمیتونه با عفونت مقابله کنه.
- آسیب یا خراش مقعد: یبوست مزمن، اسهال شدید و حتی یک خراش کوچک باعث آسیب به پوست مقعد میشه و راه رو برای ورود باکتری باز میکنه.
- فیستول مقعدی: گاهی آبسه نتیجه فیستول (کانالی غیرطبیعی بین پوست و روده) درمان نشده است.
۷ گروه در معرض خطر ابتلا به آبسه مقعدی | تو هم در خطری؟!
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که دارای بیماری های مزمن مانند HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی)، AIDS (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) و یا دیابت هستن، یا کسانی که داروهایی مصرف میکنن که سیستم ایمنی بدن رو ضعیف میکنه.
- افراد مبتلا به بیماری های التهابی روده (IBD): کسانی که مبتلا به بیماری های کرون یا کولیت اولسراتیو هستن، در معرض اکثر عفونت ها، از جمله آبسه مقعدی قرار دارن.
- افرادی که قبلا جراحی های مقعدی انجام دادن: کسانی که قبلا مبتلا به بیماری های مقعدی مانند هموروئید (بواسیر) یا فیستول بودن و جراحی سنتی انجام دادن.
- افراد با سابقه بیماری های مقعدی: کسانی که قبلا مبتلا به بواسیر، فیستول مقعدی و یا شقاق مقعدی بودن.
- افراد که بهداشت شخصی رو رعایت نمیکنن: عدم رعایت بهداشت ناحیه مقعد خطر ابتلا به آبسه مقعدی افزایش میده.
- افراد با اضافه وزن بالا: چاقی خطر ابتلا به آبسه مقعدی رو افزایش میده چون تجمع چربی در این ناحیه باعث کاهش جریان خون و افزایش خطر عفونت میشه.
- افراد مبتلا به یبوست مزمن: دفع سخت و زور زدن باعث آسیب به ناحیه مقعد و افزایش خطر ابتلا به آبسه مقعدی میشه.
علائم آبسه مقعدی: درد، تورم و ترشح عفونت؛ نشانه های هشداردهنده!
آبسه مقعدی علائم مختلفی داره و معمولا با درد، تورم و ناراحتی همراه هست. از اصلی ترین علائم کیست مقعدی:
- درد شدید در ناحیه مقعد: درد شدید و مداوم در ناحیه مقعد مخصوصا هنگام نشستن و انجام فعالیت های روزمره
- تورم و التهاب اطراف مقعد: تورم، التهاب و قرمزی اطراف مقعد ناشی از عفونت و تجمع چرک
- تب و ضعف بدن: برخی از مبتلایان آبسه مقعدی تب، لرز، ضعف و خستگی تجربه میکنن.
- ترشح چرک و خون: برخی از افراد ترشح چرک و خون رو تجربه میکنن که نشانه وجود عفونت هست.
- دفع ناکامل و دشوار: آبسه مقعدی به بافت های اطراف مقعد فشار میاره و باعث مشکلات در دفع میشه.
تفاوت آبسه مقعدی و فیستول؛ راهنمای کامل برای تشخیص و درمان قطعی
فیستول مقعدی یک کانال غیرطبیعی بین داخل روده و پوست اطراف مقعد هست. این مشکل اغلب پس از یک آبسه درمان نشده بوجود میاد. وقتی آبسه تخلیه میشه ولی یک مسیر کوچیک زیر پوست میمونه، این مسیر به فیستول تبدیل میشه.
با علائمی مانند خروج چرک و ترشح از یک سوراخ کوچک اطراف مقعد که گاهی درد، سوزش و خارش هم داره. فیستول خود به خود خوب نمیشه و نیاز به جراحی (لیزر) داره.
تفاوت های اصلی آبسه مقعدی با فیستول:
- آبسه یک کیست پر از چرکه، فیستول یک راه یا کانال بین روده و پوسته
- آبسه از عفونت غدد مقعد بوجود میاد و فیستول معمولا نتیجه آبسه درمان نشده ست.
- آبسه علائمی مانند درد، تورم و تب و لرز داره، فیستول ترشح چرک و ناراحتی مداوم
تفاوت آبسه مقعدی و هموروئید؛ راه تشخیص آسان و سریع
هموروئید تورم و التهاب رگ های خونی مقعد یا انتهای راست روده هست. این رگها در بدن همه وجود دارن، وقتی تحت فشار زیاد قرار میگیرن مثلا هنگام (زور زدن، یبوست و اسهال شدید) متورم و ملتهب میشن و هموروئید بوجود میاد. با علائمی مانند درد، سوزش، خارش، خونریزی هنگام دفع و ورم مقعد همراه هست.
تفاوت های اصلی آبسه مقعدی با هموروئید (بواسیر):
- هموروئید تورم و التهاب رگهای خونی مقعده، آبسه کیستی پر از چرک و عفونته
- هموروئید بخاطر فشار زیاد به رگهای مقعد بوجود میاد، آبسه بخاطر انسداد و عفونت غدد مقعدی
- هموروئید درد خفیف تا زیاد داره (در صورت ترومبوزه شدن)، آبسه درد شدید داره.
چطور آبسه مقعدی رو تشخیص بدم؟ شروع مسیر بهبودی
تشخیص آبسه مقعدی ترکیبی از بررسی علائم توسط خودت و معاینه حرفه ای توسط پزشک هست. این مراحل رو دنبال کن:
1.بررسی علائم توسط خودت
- درد شدید: آبسه درد مداوم و ضربان دار داره، مخصوصا هنگام دفع و نشستن
- تورم یا برآمدگی: هنگام دست زدن به پوست اطراف مقعد، توده ای سفت و گرم احساس میشه.
- قرمزی و گرما: پوست اطراف آبسه قرمز و گرم میشه.
- تب و لرز: در صورت عفونت شدید، احساس خستگی، ضعف و تب و لرز به همراه داره.
- ترشح چرک: گاهی اوقات از توده چرک یا مایع ای بدبو خارج میشه.
2.معاینه حرفه ای توسط پزشک
- معاینه فیزیکی: پزشک داخل مطب با دستکش مقعد رو بررسی میکنه و محل و اندازه آبسه رو تشخیص میده.
- پزشک سوالاتی درباره علائمت میپرسه: درد داری؟ تا حالا ترشح چرک داشتی؟ از کی این مشکل رو داری؟
- بررسی سابقه پزشکی افرادی که قبلا مشکلات فیستول و یا بیماری های التهابی روده داشتن
3.تجویز آزمایش های تکمیلی
- سونوگرافی یا MRI: در صورت عمیق بودن آبسه و یا مشکوک بودن پزشک به وجود فیستول از این تصویربرداری ها استفاده میکنه.
- آزمایش چرک: در موارد کمی، چرک رو برای ازمایشگاه میفرستن تا نوع باکتری رو تشخیص بدن.
درمان آبسه مقعدی: راهکار هایی از خانه تا مطب پزشک
برای درمان آبسه روش های مختلفی از خانگی و دارویی تا پیشرفته (لیزر) وجود داره که بررسی میکنیم.
درمان خانگی آبسه مقعدی؛ تسکین سریع در خانه
- کمپرس آبگرم: حوله ای تمیز رو داخل آبگرم قرار بده و بعد به مدت 20 دقیقه روی ناحیه آبسه بزار. گرما باعث افزایش جریان خونرسانی و کم شدن التهاب میشه.
- حمام سیتز: یک تشت لگن رو پر آبگرم کن و بهش نمک اپسوم یا نمک معمولی اضافه کن و به مدت 20 دقیقه داخلش بشین. این کار درد و التهاب رو کم میکنه.
- آلوورا طبیعی: برگ آلوورا طبیعی از داروخانه یا عطاری تهیه کن و مقداری از ژل داخلش رو روی آبسه به آرامی بمال. این گیاه بخاطر خاصیت ضدالتهابی و خنک کننده اش درد و سوزش آبسه رو کم میکنه.
- روغن زیتون یا نارگیل: چند قطره از این روغن رو با دست تمیز روی آبسه بزن. این روغن ها بخاطر خواص ضدباکتریایی و نرم کنندگی باعث کاهش التهاب و سوزش میشه.
- مصرف آب و فیبر: مصرف روزانه 8 تا 10 لیوان آب، همراه مصرف فیبر و سبزیجات زیاد. مصرف آب و فیبر کافی مدفوع رو نرم و دفع رو راحت میکنن.
- چای کیسه ای: یک چای کیسه ای سیاه داخل آبگرم قرار بده و بعد بزار ولرم بشه و بعد به مدت 20 دقیقه روی آبسه بزار. تانن موجود در چای باعث تسکین موقتی درد و کاهش التهاب میشه.
درمان قطعی آبسه مقعدی با لیزر؛ پایان درد در یک جلسه
لیزر بهترین روش برای تخلیه و رفع آبسه به طور قطعی و دائمی بدون نیاز به جراحی سنتی هست. در این روش از اشعه لیزر برای باز کردن آبسه، تخلیه چرک و از بین بردن عفونت استفاده میکنن. این فرآیند در یک جلسه 20 تا 30 دقیقه انجام میشه و نیازی به بیهوشی و بستری طولانی مدت نداره.
مراحل انجام لیزر آبسه مقعدی:
ابتدا ناحیه رو با بی حسی موضعی آماده لیزر میکنن، پزشک با استفاده از دستگاه لیزر شکاف کوچکی روی آبسه ایجاد میکنه و چرک رو تخلیه میکنه؛ اشعه لیزر همزمان با تخلیه چرک، ناحیه رو ضدعفونی میکنه و دیواره های آبسه رو میبنده برای جلوگیری از عفونت مجدد
مزایا لیزر آبسه مقعدی نسبت به جراحی سنتی:
- دوره نقاهت کوتاه و سریع نسبت جراحی معمولی
- عدم بازگشت و عود مجدد بیماری
- حداقل آسیب به بافت های اطراف نسبت به جراحی باز
پماد و داروهای موثر در درمان آبسه مقعدی
آبسه مقعدی با دارو و پماد درمان نمیشه، چون نیاز به تخلیه چرک داره. برای تسکین درد، سوزش و کاهش التهاب میشه از این دارو و پماد ها استفاده کرد (تحت نظر پزشک متخصص)
- پماد لیدوکائین: بی حس کننده موضعی
- پماد هیدروکورتیزون: یک کورتیکواستروئید ضعیفه که باعث کاهش تورم و خارش میشه.
- پماد آنتی‌بیوتیک: مثل موپیروسین یا نئوسپورین برای کاهش عفونت سطحی آبسه
- داروهای مسکن خوراکی: ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب
- آنتی‌بیوتیک خوراکی: آموکسی‌سیلین یا مترونیدازول با تجویز پزشک
نقش درمان آبسه مقعدی در پیشگیری از فیستول
چرک آبسه درمان نشده به بافت های اطراف گسترش پیدا میکنه و باعث میشه یک مسیر باریک زیر پوست درست شه، این مسیر همون فیستول مقعدی هست که با درد، ترشح چرک همراهه. آمار ها نشون میده 50% آبسه های درمان نشده تبدیل به فیستول میشن.
روش های جلوگیری از فیستول مقعدی:
- تخلیه و درمان سریع آبسه مقعدی
- کنترل عفونت با مراجعه پزشک و مصرف آنتی بیوتیک های تجویز شده
- رعایت بهداشت ناحیه مقعد
آبسه مقعدی ترکید؛ این 5 اقدام فوری رو انجام بده!
- پس از ترکیدن آبسه مقعدی، ناحیه رو با آب ولرم و صابون شستشو بده. از دستمال نرم پارچه ای تمیز برای خشک کردن ناحیه استفاده کن.
- کمپرس گرم مثل حوله گرم و مرطوب، روی ناحیه قرار بده. این کار به کاهش تورم و تخلیه کامل چرک کمک میکنه.
- پس از تمیز کردن ناحیه، از پماد آنتی بیوتیک استفاده کن (با تجویز پزشک متخصص)، برای جلوگیری از گسترش عفونت
- لباس های گشاد و نخی بپوش.
- حتی اگر آبسه بترکه ام، مراجعه به پزشک متخصص ضروریه!
درمان نکردن آبسه مقعدی: 7 خطر جدی که نباید نادیده بگیری!
- عفونت زیر پوستی و عفونت خون: عفونت آبسه درمان نشده به بافت های اطراف، اندام های لگنی و حتی جریان خون گسترش پیدا میکنه؛ این وضعیت باعث ایجاد سلولیت (عفونت بافت زیرپوستی) یا سپسیس (عفونت خون) میشه.
- فیستول مقعدی: یکی از شایع ترین عوارض آبسه درمان نشده، تشکیل فیستول مقعدی هست. فیستول یک کانال بین روده و پوست اطراف مقعد هست که باعث درد، ترشح چرک و عفونت میشه.
- عود مکرر آبسه: درمان نکردن آبسه باعث میشه عفونت به طور کامل از بین نره و آبسه های مکرر ایجاد شه.
- آسیب به بافت های اطراف مقعد: عفونت باعث تخریب بافت های سالم اطراف مقعد و ایجاد زخم های عمیق میشه.
- عفونت حاد: تب و لرز، احساس ضعف و خستگی از علائم عفونت گسترده هستن که نیاز به درمان فوری دارن.
- مختل شدن زندگی روزمره: ناراحتی و درد شدید مخصوصا هنگام نشستن، راه رفتن، اجابت مزاج و انجام فعالیت های روزمره
- عفونت سیستمیک: در موارد شدید، عفونت به جریان خون سرایت میکنه و باعث عفونت خونی (سپسیس) میشه که این وضعیت منجر نارسایی اندام ها و حتی مرگ میشه.
سوالات متداول درباره آبسه مقعدی: نکات مهم درمانی
آبسه مقعدی خطرناکه؟
عدم درمان آبسه مقعدی خطرناکه؛ عفونت گسترش پیدا میکنه و باعث ایجاد بیماری هایی مثل فیستول، سلولیت و یا حتی عفونت خون (سپسیس) میشه. درمان به موقع از این عوارض ها جلوگیری میکنه.
آبسه خود به خود از بین میره؟
آبسه مقعدی نیاز به تخلیه چرک و مداخله پزشکی داره. در صورت داشتن تب، لرز و تورم مراجعه فوری به پزشک متخصص ضروریه!
درمان آنتی بیوتیکی آبسه مقعدی موثره؟
آنتی بیوتیک ها برای درمان کامل آبسه موثر نیستن! روش اصلی درمان تخلیه کامل چرک (درناژ) هست. آنتی بیوتیک از عفونت های ثانویه جلوگیری میکنه.